Konak kneginje Ljubice, već skoro 190 godina odoleva zubu vremena, ratovima i istorijskim promenama. Svojim izgledom i arhitekturom srpsko-balkanskog stila, Konak kneginje Ljubice i danas krasi ulice Beograda i očarava svakog ko prođe pored njega. Ovaj konak, zbog svog istorijskog i arhitektonskog značaja ima status spomenika kulture od izuzetnog značaja.
Kada je u pitanju Konak kneginje Ljubice Beograd se može pohvaliti jednom od veoma retkih građevina koje su sačuvane još iz perioda vladavine Miloša Obrenovića. U daljem tekstu saznajte ko je bila kneginja Ljubica, istoriju izgradnje konaka, kao i kakve je sve namene konak imao u prošlosti.
Ko je bila kneginja Ljubica po kojoj konak nosi ime?
Kneginja Ljubica Obrenović, čije ime nosi i sam konak, bila je jedna od najznačajnijih žena srpske istorije sa kraja osamnaestog i početka devetnaestog veka. U istoriji je poznata kao žena kneza Miloša Obrenovića, a u svom narodu se isticala kao hrabra i dostojanstvena, žena koju su svi poštovali.
Kneginja Ljubica je i pored bogatstva koje je uživala, bila veoma skromna i tradicionalno se odevala. Od nakita je nosila samo sat i burmu, iako je mogla da se kiti kao i svaka žena vladara. Ono zbog čega je izazivala strahopoštovanje je činjenica da je za pojasom, umesto pozlaćenih ukrasa kao mnoge žene prošlosti, Ljubica nosila kuburu.
Kneginja je rođena u selu Srezojevci kao Ljubica Vukomanović. Bila je veoma strogo vaspitano dete, koje je zahvaljujući svojoj inteligenciji i izrazitom karakteru, i nakon udaje za kneza Miloša, mnogo puta učestvovala u političkim dogovorima. Sa knezom Milošem je imala osmoro dece, od kojih je četvoro umrlo.
Kneginja Ljubica je u Beogradu bila poznata kao dama, iskrena i poštena vladarka,i velika dobrotvorka koja je pomogala svima kojima je njena pomoć bila potrebna. Njena rezidencija i mesto življenja je bio konak, kojeg su svi u narodu nazivali konak kneginje Ljubice.
Umrla je u izgnanstvu, tadašnjem Austrijskom carstvu. Godine 1843, kneginja Ljubica je preminula u Novom Sadu, a sahranjena je u manastiru Krušedol na Fruškoj gori, gde i danas počiva. U njenu čast, meštani Ljubičinog rodnog mesta su joj podigli spomenik, koji se i danas može videti u selu Srezojevci, u blizini Gornjeg Milanovca.
Odnos i brak kneginje Ljubice i kneza Miloša
Knez Miloš nije bio primer vernog muža, pa je zadavao brojne jade svojoj ženi. Kako dugo nije mogla da ostane u drugom stanju, kneza su savetovali da se oženi drugom ženom, koja će mu dati potomstvo, a da Ljubicu ostavi. U narodu se veruje u priču da je knez na dvor doveo mladu devojku Petriju, koja je u porodici imala ulogu sluškinje, a zapravo je dovedena kako bi rodila knezu dete i postala njegova nova žena.
Kneginja Ljubica je ostala u drugom stanju, ali je malo ljudi oko nje znalo za to. Saznavši zašto je Petrija na dvoru, Ljubica joj je oduzela život, pucajući joj u direktno u srce iz Miloševog pištolja. Kneginja je izbegla smrtnu kaznu zahvaljujući svojoj trudnoći i porodici koja je stala u njenu odbranu, preteći da će podići pobunu na Rudniku.
Brak kneza i kneginje je bio nesrećan, a i sama Ljubica to nikada nije skrivala. Oni su živeli odvojeno, a mnogi su tvrdili da je tako bilo najbolje i za nju i za njega. Postoji podatak da je Ljubica jednom izjavila “Kada bih morala ubiti sve Miloševe prijateljice, to znači da bih ubila mnogo sveta”. Iako u veoma teškom stanju zbog brojnih muževljevih neverstava, nikada se nije odricala svoje uloge u društvu i značaja vladarke svog naroda.
Konak kneginje Ljubice – istorija izgradnje
Do 1829. godine, na mestu današnjeg konaka i Patrijaršije nalazio se stari dvor porodice Obrenović. Kako je dvor bio star, knez Miloš Obrenović je doneo odluku da sazida novi. Novi konak je bio i veći i reprezentativniji od starog, jer je svojim izgledom morao da dočara moć i učvršćenu vlast koju je uspostavio Miloš Obrenović posle dobijanja Hatišerifa 1830. godine.
Konak kneginje Ljubice se gradio u periodu 1829-1831. godine i predstavlja jedan od najlepših očuvanih građevina građanske arhitekture prve polovine devetnaestog veka u Beogradu. Zamisao kneza Miloša je bila da novi konak ima dvojaku namenu, te da služi kao dom za njegovu suprugu Ljubicu i sinove Milana i Mihaila, ali i da čini dvor za rezidenciju. Konak kneginje Ljubice je igrađen po idejama Hadži-Nikole Živkovića, pionira srpskog neimarstva.
Konak kneginje Ljubice se nalazi u jednom od najstarijih delova Beograda, na uglu ulica Kralja Petra i Kneza Sime Markovića. Od ulaza u današnju zgradu Patrijaršije do bašte današnjeg konaka, nalazio se knežev dvorac, a Konak kneginje Ljubice je bio smešten u slobodni prostor, u centar velike bašte.
Arhitektura i unutrašnjost koji odlikuju Konak kneginje Ljubice
Osnova konaka je pravougaonog oblika i ima tri nivoa. Ovo zdanje po svojoj arhitekturi i rasporedu prostorija, predstavlja spoj orijentalnog i evropskog stila, što ga je i u vreme kad je sazidan, ali i danas čini jednim od najreprezentativnijih zdanja u Beogradu.
Konak kneginje Ljubice sadrži podrum, prizemlje i sprat. Godine 1836. dozidan je i amam, kao i određeni broj prostorija, što je predstavljalo neverovatnih 1400 kvadrata. Sam konak je prelomni trenutak u beogradskoj arhitekturi. Svojim izgledom i dekorativnim elementima nagoveštavao je uticaj evropske arhitekture koji je došao u Srbiju 1830. godine nakon Hatišerifa.
U prošlosti, Konak kneginje Ljubice je bio opasan visokim zidinama, jer su se Turci nalazili u neposrednoj blizini, na Kalemegdanu, dok se na vrhu konaka nalazila osmatračnica u obliku svetlarnika. Unutrašnjost konaka je bila očaravajuća, uređena na visokom nivou po želji same kneginje Ljubice. Danas je sačuvano mnogo iz perioda Obrenovića, pa se šetajući konakom može osetiti duh drugog vremena koji ostavlja snažan i veličanstven utisak na svakog ko kroči u Konak kneginje Ljubice.
Konak kneginje Ljubice – od liceja do muzeja
U Konaku kneginje Ljubice se nalazila glavna državna blagajna za vreme prve vlade kneza Miloša Obrenovića. Konak je služio kao mesto gde su se održavale sednice, a sam knez Miloš je u konaku živeo do 1842. godine.
Nakon iseljenja kneza, na mestu današnjeg konaka, nalazio se Licej, a zatim Prva Beogradska gimnazija. Nakon gimnazije, konak je služio kao Apelacioni kasicioni sud, a 1912. godine na mesto na kojem se danas nalazi Konak kneginje Ljubice smešten je Zavod za vaspitanje gluvoneme dece.
Godine 1929, Muzej savremene umetnosti zauzima mesto današnjeg konaka. Do 1941. godine u zgradi se nalazio Crkveni muzej, a u periodu 1945-1947, u konaku je bio smešten deo Patrijaršije. Nakon toga, na mesto konaka je došao Republički zavod za zaštitu spomenika kulture.
U periodu od 1971. do 1979. godine, počela je obnova kojom je izvršeno poboljšanje i sređivanje objekta, obnova fasade i enterijera. Tada, Konak kneginje Ljubice koji je i danas u sastavu Muzeja grada Beograd, prilagođen je za reprezentativnu muzejsku postavku.
Konak kneginje Ljubice je 1979. godine, nakon obnove, proglašen za spomenik kulture od izuzetnog značaja, a godinu dana kasnije je otvoren za javnost kao muzej memorijalnog tipa. Stalnu postavku u Konaku kneginje Ljubice čini autentični nameštaj koji je karakterističan za beogradske kuće devetnaestog veka, u orijentalno-balkanskom stilu.
Pored veoma značajnih delova grada, obale beogradskih reka i brojnih atrakcija za sve generacije, glavni grad krase i velelepna zdanja koja kriju i čuvaju istoriju jednog naroda i vremena. Beograd je poznat po neprestanom širenju, velikom broju modernih i savremenih građevina koje doprinose posebnosti same prestonice.
Konak kneginje Ljubice svojom spoljašnošću i unutrašnjošću oduševljava i očarava svakoga ko prođe pored njega, navodeći ga da zastane i uživa u pogledu. Kada je u pitanju Konak kneginje Ljubice cena ulaznice za obilazak je simbolična, a za obilazak zdanja kao što je Konak kneginje Ljubice radno vreme je takvo da svako može da se uklopi u njegov raspored i poseti ovaj spomenik kulture od izuzetnog značaja.