Da li ste znali da postoji i Beograd ispod Beograda? Da čuveni Kalemegdan krije mnogo više od onoga što vi vidite dok šetate ka Pobedniku? Da se ono što krije podzemni deo prestonice Srbije može poistovetiti sa znamenitostima piramida u Egiptu? Ukoliko niste, onda je vreme za nešto drugačiji obilazak Beograda.
Sa burnom istorijom dugom čak 7000 godina, Beograd svojim posetiocima, ali i građanima, može da ponudi mnogo više od svojih najpoznatijih građevina, šetališta, ukusne hrane i dobrog provoda. Njegove skrivene, a možda i najinteresantnije delove, otkriva turistička tura Beograd ispod Beograda.
Upoznajte podzemni Beograd – Kalemegdan i njegove tajne
Najveći beogradski park je istovremeno i najznačajnija znamenitost ovog grada. Čuveni Kalemegdan je prva stanica za obilazak turista, a takođe jedno od omiljenih mesta Beograđana. Ovaj deo grada je zapravo simbol, kako Beograda, tako i cele Srbije.
Svoj značaj najviše duguje istorijskoj pozadini, koja krije mnogo više od svima vidljive tvrđave koja je nekada bila glavno vojno uporište Beograda. Turistička tura Beograd ispod Beograda počinje upravo ovde, ispred Spomenika zahvalnosti Francuskoj, i dalje vas upoznaje sa misterijama Kalemegdana.
Kako je tokom istorije zauzimao izuzetno važan položaj (na granici između varvarskih teritorija i Rimskog carstva), logično je na ovoj teritoriji osnovan i prvi rimski vojni logor u Beogradu. Danas se na Kalemegdanu mogu videti ostaci prvih rimskih utvrđenja, a posebno je zanimljiva priča o Rimskom vodovodu.
Beogradski rimski vodovod je izgrađen u vreme četvrte Flavijeve legije, i povezivao je Mali Mokri Lug sa Kalemegdanom i tadašnjim rimskim vojnim utvrđenjem – Kastrumom. Upravo je ovo mesto uvod u podzemni Beograd.
U Istanbulu je postojao Konstantinov vodovod, izgrađen po istim principima, pa su Turci pri prvoj okupaciji Beograda tamo odveli veliki broj Beograđana sa namerom da brinu o njemu. Danas u Istanbulu jedan deo grada, tačnije jedno od njegovih najlepših izletišta, nosi naziv po našim građanima koji su tamo živeli. U pitanju je Belgrade Ormani, odnosno Beogradska šuma.
Rimski bunar na Kalemegdanu – ispiracija Hičkoku
U neposrednoj blizini čuvenog Pobednika, nalazi se veoma značajna znamenitost Kalemegdana – Rimski bunar. Naziv ove građevine je prvi put zabeležen u 19. veku, na osnovu brojnih narodnih predanja koja su je pripisala Rimljanima. Ipak, uprkos verovanjima, ova činjenica je netačna.
Rimski bunar izgrađen je za vreme barokne austrijske rekonstrukcije tvrđave, a naziv je dobio u skladu sa ambicijama Austrijanaca da budu nastavljači Svetog rimskog carstva. Građevina je završena 1931. godine.
Odmah po ulazu u ovaj objekat naići ćete na hodnik, koji vodi do centralnog prostora građevine gde je smešten čuveni Rimski bunar. Prečnik bunara iznosi 3,40 metara, dok je njegovo dno niže od dna reke Save. Unutrašnjost bunara poseduje niz od dva spiralna stepeništa – jedno je bilo namenjeno spuštanju, a drugo penjanju ljudi koji su zahvatili vodu. Da biste stigli do nivoa vode potrebno je preći tačno 212 stepenika. Vodu od površine tla deli 35 metara, a do dna bunara preostaje još 60 metara.
Za Rimski bunar u Beogradu vezane su mnoge legende, a zapravo mali broj ljudi zna da on zapravo i nije bunar, odnosno na njegovom dnu ne postoji izvor vode. Reč je zapravo o svojevrsnoj cisterni koja se napaja atmosferskim padavinama.
Ono što se takođe može reći za Rimski bunar na Kalemegdanu jeste da je on nepresušan izvor inspiracije mnogim umetnicima. Posebno je zanimljiva činjenica da ga je prilikom posete Beogradu obišao i čuveni reditelj Alfred Hičkok, koji je izjavio da su upravo ovakva mesta inspiracija za njega i njegova dela, i da je Rimski bunar u Beogradu smatra pravom poslasticom.
Osim toga, na ovom mestu su snimani i delovi čuvenog domaćeg filma “Lavirint”, a Rimski bunar bio je i inspiracija za brojne putopise i priče. Vrlo zanimljiva priča se vezuje za ovo mesto. Jedan Beograđanin je 1956. godine iskoristio ovu građevinu da se reši svoje ljubavnice, i gurnuo ju je u Rimski bunar, a njeno telo je isplivalo tek nakon deset dana. U ovom nemilom događaju je inspiraciju pronašao reditelj Dušan Makavejev za svoj film “Ljubavni slučaj ili tragedija službenice PTT”.
Beograd ispod Beograda tura vam omogućava obilazak ove znamenitosti (zajedno sa detaljnom pričom o njemu), a za Rimski bunar na Kalemegdanu je moguć i pojedinačan ulaz tokom letnje sezone, od 11 do 19 časova. Cena pojedinačne ulaznice je 120 dinara, dok studenti, đaci i penzioneri imaju popust i kartu plaćaju 90 dinara.
Topovsko gnezdo – nekadašnji dom vojnika
Obilazak Beograda na ovaj nači podrazumeva još jedan zanimljiv lokalitet na Kalemegdanu – vojni bunker poznat i kao Topovsko gnezdo. Ukoliko ste makar jednom posetili Beogradsku tvrđavu sigurno ste prošli pored njega a da to niste ni znali. To što turisti, pa ni sami Beograđani većinom nisu obišli ovo mesto nije uopšte čudno, s obzirom na činjenicu da je ovaj vojni bunker otkriven posetiocima tvrđave tek 2008. godine.
Naime, ulaz u bunker je bio maskiran – topovska gnezda su bia zazidana, a ulaz nasut zemljom, pa niko nije mogao da nasluti da se upravo ovde nalazi važan punkt protivvazdušne odbrane. On je nastao u vreme posleratne Jugoslavije, tačnije 1948. godine kada je, usled situacije u zemlji i političkih pritisaka zemalja sa strane, mogao da se nasuti još jedan rat.
Ovaj vojni bunker smešten je u neposrednoj blizini Rimskog bunara i Pobednika. Nekada se u bunker ulazilo kroz šaht na površini, a danas je raščišćen ulaz sa stepenicama. Kako je celo sklonište prilično skučeno, stepenice su uzane a nešto viši posetioci će morati da se sagnu prilikom ulaza i prolaza kroz hodnike.
Bunker se sastoji od hodnika dugačkog 36 metara, a širokog 110 centimetara, koji povezuje dva topovska gnezda. Oni su bili namenjeni protivavionskim topovima kalibra 88 milimetara. Između gnezda nalaze se prostorije za odmor vojnika, kao i spavaće sobe sa visećim, preklapajućim krevetima.
Iako je sve na to ukazivalo, do rata nije došlo, pa se iz ovog vojnog bunkera zapravo nikada nije pucalo. On je danas demilitarizovan i predstavlja jednu od turističkih atrakcija Javnog preduzeća “Beogradska tvrđava”. Na zidovima se takođe nalaze eksponat izložbe “Umetnost u bunkeru”, koja je posvećena cenzuri u umetnosti 60-tih i 70-tih godina 20. veka.
Veliki barutni magacin – Barutana
Uz sledeću stanicu obilaska – Veliki barutni magacin koji je poznat i pod nazivom Barutana Beograd se može pohvaliti da poseduje znamenitost koja može da paprira mnogim evropskim i svetskim atrakcijama.
Kada je u pitanju obilazak Beograd ispod Beograda tura kao najzanimljiviji deo nudi obilazak ove dragocene građevine. Smeštena je ispod tvrđave na Kalemegdanu, i ukopana u stenu na Dunavskoj padini. Barutana je zapravo veštačka pećina iskopana početkom 18. veka.
Ovde su smešteni spomenici starog Singidunuma iz doba Rimljana. Reč je, dakle, o spomenicima nastalim u periodu od prvog do četvrtog veka pre nove ere. Ovde ćete moći da vidite stele, sakrofage, žrtvenike i druge rimske kamene spomenike, a prizor koji tamo zateknete podsetiće vas na unutrašnjost piramida.
Zbirka znamenitosti koja je smeštena u Barutani spada u najstarije na našim prostorima, a vlasništvo je Fonda Narodnog muzeja i Muzeja grada Beograda. Ovi značajni eksponati prikupljani su na brojnim nalazištima Beograda, Kosmaja i Kostolca.
Obilazak podzemnog Beograda završava se vinom
Nakon što se obiđe Barutana, ovaj specifični turistički obilazak Beograda vas vodi do laguma u Karađorđevoj ulici. Ovaj deo grada je tokom 19. veka predstavljao trgovački centar prestonice, što je potpuno logično s obzirom na činjenicu da se tada transport odvijao brodovima.
Lagumi su veštačke pećine koje su zbog svoje stabilne temperature služile za čuvanje namirnica, i jasno je zbog čega su bile veoma dragocene. Danas se na mestu laguma nalazi reprezentativni vinski podrum, a degustacija vina u vinariji je poslednja stanica ove ture. Uz čašu belog vina Zoran Nikolić, vodič obilaska i autor brojnih knjiga o Beogradu, će vam ispričati još neke zanimljivosti i anegdote o ovom gradu, i na taj način završiti turistički obilazak Beograda na najbolji mogući način.Stanovnici Srbije bi definitivno trebalo da odvoje nekoliko sati za obilazak Beograd ispod Beograda, uz koji će još bolje upoznati sa istorijom svoje zemlje. Obilazak se naravno preporučuje i svim turistima, za koje je uz posebnu napomenu omogućen i engleski prevod.